ПРАБЛЕМЫ ПАДРЫХТОЎКІ СПЕЦЫЯЛІСТАЎ ТЭХНІЧНАГА ПРОФІЛЮ ПА ГРАФІЧНЫМ ДЫСЦЫПЛІНАМ

Развіццё сістэмы адукацыі і навукова-тэхнічнага працэсу прыводзіць да пастаяннага рэфармавання сучаснай універсітэцкай адукацыі. Гэта ў першую чаргу звязана з павышэннем педагагічнага майстэрства ўсіх выкладчыкаў вышэйшей навучальнай ўстановы на аснове пошуку новых, больш эфектыўных форм, метадаў і прынцыпаў забеспячэння навучальнага працэсу, а таксама развіццём і выкарыстаннем інфармацыйных тэхналогій [1].

Рэфармаванне сістэмы адукацыі ў 2013/2014 навучальным годзе ў Рэспубліцы Беларусь прывядзе да масавага пераходу на скарочаную, а менавіта чатырохгадовую, форму першай ступені вышэйшай адукацыі.

Гэта з'ява абгрунтавана наступнымі аргументамі: перагрузкай навучальных планаў новымі дысцыплінамі; адсутнасцю сувязей навучальных дысцыплін з тэхналогіямі навучання і будучай прафесійнай дзейнасцю; павелічэннем колькасці кантрольных мерапрыемстваў па новым дысцыплінам.

Пераход на чатырохгадовую форму атрымання вышэйшай адукацыі на першай ступені мяркуецца ажыццявіць за кошт рэалізацыі наступных прынцыпаў:

• аб'яднання некаторых дысцыплін у інтэграваныя модулі;

• адмову ад спецыялізацый;

• аптымізацыя зместу, структуры і аб'ёму сацыяльна-гуманітарных і агульнаадукацыйных дысцыплін;

• пераразмеркавання навучальных гадзін паміж самастойнай працай студэнта і аўдыторных заняткаў у бок самастойнай працы;

• змяншэнне максімальна дапушчальнай тыднёвай нагрузкі студэнта да 30 аўдыторных гадзін на ўсіх курсах.

У сувязі з гэтым у цяперашні час назіраецца тэндэнцыя пераразмеркавання вучэбнай нагрузкі паміж цыкламі навучальных дысцыплін. Сярод агульнаадукацыйных дысцыплін пад скарачэнне ў шэрагу выпадкаў трапляюць не толькі сацыяльна-гуманітарныя навукі, але і дысцыпліны, якія выконваюць важную ролю ў працэсе падрыхтоўкі інжынера.

Рэалізацыя на практыцы пераходу на чатырохгадовую вышэйшую адукацыю прадугледжвае сур'ёзнае скарачэнне гадзін, адведзеных на вывучэнне графічных дысцыплін, якія ўключаюць у сябе (у залежнасці ад спецыяльнасці) начартальную геаметрыю, інжынерную графіку, машынабудаўнічае чарчэнне, будаўнічае чарчэнне і камп'ютарную графіку.

Акрамя гэтага плануецца правесці пераразмеркаванне гадзін паміж аўдыторнай нагрузкай і самастойнай працай у бок павелічэння апошняй. Хоць ужо зараз выкладчык сутыкаецца з нежаданнем студэнтаў працаваць самастойна.

Недахоп вучэбных гадзін з'яўляецца першапрычынай шматлікіх праблем, якія ўзнікаюць у ходзе графічнай падрыхтоўкі студэнтаў. Выкладчыкі начартальнай геаметрыі і інжынернай графікі маюць сур'ёзныя метадычныя распрацоўкі, якія ў сілу скарачэння гадзін не заўсёды ёсць магчымасць выкарыстоўваць на практыцы. Гэта акалічнасць прыводзіць да зніжэння якасці графічнай падрыхтоўкі студэнтаў [2].

У той жа час графічныя дысцыпліны з'яўляюцца асноватворнымі ў падрыхтоўцы будучага інжынера і такое скарачэнне, а так жа пераразмеркаванне гадзін, на наш погляд, абавязкова адаб'ецца на далейшым выкананні курсавых і дыпломнага праектаў, а таксама ў будучай прафесійнай дзейнасці.

Вырашэнне гэтай праблемы ставіт перад педагагічнай навукай задача распрацоўкі метадычных асноў сістэмы адукацыі, якая забяспечвае станаўленне спецыялістаў, якія валодаюць высокім узроўнем агульнай і прафесійнай культуры. Выкарыстанне традыцыйных методык выкладання ў новых умовах не дазволіць забяспечыць належны ўзровень навучання графічным дысцыплінах. Таму методыка выкладання графічных дысцыплін мае патрэбу ва ўдасканальванні, у пераасэнсаванні ўсяго накопленага ёю метадычнага матэрыялу з мэтай прывядзення яго ў стройную сістэму ў адпаведнасці з ўзроўнем развіцця тэхнічных, педагагічных, псіхалагічных, сацыяльных запытаў грамадства да зместу інжынернага адукацыі [2].

У сувязі з праблемай недахопу гадзін аўдыторных заняткаў так ці інакш ўзрастае неабходнасць у якаснай арганізацыі кіруемай самастойнай працы студэнтаў. Роля выкладчыка пры выкарыстанні такой формы працы складаецца ў стварэнні ўмоў для эфектыўнага навучання, адно з якіх - забяспечанасць студэнтаў вучэбнай і метадычнай літаратурай рознага характару. Практыка паказвае, што не заўсёды ёсць магчымасць забяспечыць патрабаванай літаратурай ўсіх студэнтаў. Акрамя гэтага літаратура, якая ёсць у наяўнасці, часткова састарэла і не адпавядае патрабаванням, якія прад'яўляюцца да падрыхтоўкі спецыялістаў на сучасным этапе развіцця грамадства. Адным з напрамкаў вырашэння праблемы забеспячэння літаратурай можа з'яўляцца распрацоўка і карэкціроўка ў працэсе выкарыстання вучэбна-метадычнага дапаможніка, якое з лёгкасцю можна адаптаваць для розных спецыяльнасцяў. Гэтым патрабаванням задавальняе электронны вучэбна-метадычны комплекс. Акрамя гэтага, выкарыстанне ў электронным вучэбна-метадычным комплексе мультымедыйных тэхналогій дазваляе наглядна прадэманстраваць вывучаемыя аб'екты, што з'яўляецца немалаважным фактарам для паспяховага асваення графічных дысцыплін [3].

Для палягчэння самастойнай працы студэнтаў можна распрацаваць падрабязнае рашэнне задач, якое пакрокава ілюструе графічныя пабудовы. Распрацаваныя алгарытмы пакрокавага апісання дапамогуць студэнтам не толькі кантраляваць правільнасць рашэння задач, але і развіваць прасторавае ўяўленне.

Зручнае выкарыстанне метадычных указанняў у хатніх умовах забяспечыць выкананне іх пры дапамозе CAD-тэхналогій. Вартасці CAD-тэхналогій - хуткасць, дакладнасць і якасць выканання чарцяжоў, а таксама магчымасць ствараць чарцяжы любой складанасці і ўносіць карэкціроўкі і змены за імгненне.

Прапанаваная методыка вывучэння графічных дысцыплін можа быць выкарыстана не толькі пры пераходзе на чатырохгадовую вышэйшую адукацыю, але і ў наступных выпадках:

– паглыбленае вывучэнне дысцыпліны;

– ліквідацыя прабелаў у ведах;

– падрыхтоўка да іспыту студэнтаў завочнай формы навучання;

– дыстанцыйная форма атрымання вышэйшай адукацыі.

У заключэнні можна зрабіць выснову, што скарачэнне часу навучання графічным дысцыплінам прывядзе да зніжэння эфектыўнасці навучальнага працэсу. Адным з магчымых спосабаў вырашэння гэтай праблемы з'яўляецца абгрунтаванне неабходнасці павелічэння колькасці гадзін, якія адводзяцца на вывучэнне графічных дысцыплін, а таксама аднаўленне іх статусу як абавязковых і значных у інжынернай адукацыі.

Зразумела, што чакаць павелічэння колькасці гадзін на вывучэнне начартальнай геаметрыі і інжынернай графікі не даводзіцца, таму перад выкладчыкам застаецца адкрытым пытанне аб выбары рацыянальнай методыкі правядзення лекцыйных і практычных заняткаў ва ўмовах скарачэння навучальных гадзін. У сувязі з узніклай праблемай новая методыка павінна прадугледжваць такую арганізацыю абучэння, якая дапамагае выявіць структуру ведаў студэнтаў і на гэтай аснове даць магчымасць у значнай меры індывідуалізаваць працэс вывучэння шляхам падбору індывідуальных заданняў для практычных заняткаў, самастойнай працы, спрагназаваць тэмпы і выніковасць навучання кожнага студэнта. Акрамя гэтага прапанаваная методыка павінна забяспечваць выкарыстанне спосабаў для аператыўнага кантролю ведаў, набыцця уменняў і навыкаў для ўстанаўлення сувязі паміж выкладчыкам і студэнтам.

Літаратура:

1. Вараб'ёва, А.А. Стварэнне электроннага вучэбна-метадычнага комплексу на аснове камплекту праграм SunRavBookOffice / Машэраўскія чытання: матэрыялы міжнароднай навук.-практ. канф. студэнтаў, аспірантаў і маладых навукоўцаў, Віцебск, 27-28 кастрычніка 2012 г. / ВДУ ім. П.М. Машэрава; рэдкал.: А.П. Саладкоў [і інш]. - Віцебск, 2012. - С. 382-383.

2. Малахоўская, В.В. Роля і месца графічных дысцыплін у падрыхтоўцы інжынераў будаўнічых спецыяльнасцяў / В.В. Малахоўская // Інжынерныя праблемы будаўніцтва і эксплуатацыі будынкаў: зборнік навуковых прац. Вып.3. - Наваполацк: УА «ПДУ», 2011. - С.184-187.

3. Малахоўская, В.В. Выкарыстанне электроннага вучэбна-метадычнага комплексу ў арганізацыі самастойнай работы студэнтаў / В.В. Малахоўская, А.А. Гаўрыленка (А.А. Вараб'ёва) // Перспектывы развіцця вышэйшай школы: матэрыялы V міжнароднай навукова-метад. канф., Гродна, / Гродзенскі дзярж. аграрны ун-т; рэдкал.: В.К. Песціс [і інш]. - Гродна, 2012. - С.330-331.

Навуковы кіраўнік: д.п.н.Вінаградаў Віктар Нікановіч.